In het onderwijs vormt voorkennis de basis waarop nieuwe kennis kan worden opgebouwd. Als docent wil je dat leerlingen niet alleen nieuwe informatie leren, maar dat ze deze kunnen koppelen aan wat ze al weten. Hierdoor worden leerprocessen soepeler en blijft de stof langer hangen. In deze blog lees je over vijf praktische werkvormen om voorkennis op een leuke en effectieve manier te activeren.

Wat is voorkennis en waarom is het belangrijk?

Voorkennis verwijst naar de bestaande kennis, ervaringen en associaties die een leerling al heeft over een bepaald onderwerp voordat nieuwe leerstof aan bod komt. Het activeren van deze voorkennis helpt leerlingen om nieuwe informatie beter te begrijpen en onthouden, omdat het brein deze informatie makkelijker kan koppelen aan bekende concepten.

Het activeren van voorkennis is cruciaal omdat het leerlingen helpt om:

• Beter te begrijpen: Door voorkennis aan te spreken, kunnen leerlingen nieuwe informatie in een vertrouwde context plaatsen.
• Dieper te leren: Het vormt een stevige basis die essentieel is voor conceptuele kennisopbouw.
• De betrokkenheid te vergroten: Door aan te sluiten bij wat leerlingen al weten, maak je de leerstof relevanter en interessanter.

Vijf werkvormen om voorkennis te activeren

Hieronder vind je vijf werkvormen die je kunt gebruiken om de voorkennis van leerlingen effectief te activeren. Deze variëren van individuele opdrachten tot groepsactiviteiten, zodat er voor elke setting een geschikte werkvorm bij zit.

1. Braindump: Wat weet je al?
   Een braindump is een eenvoudige maar krachtige manier om te ontdekken wat leerlingen al weten over een onderwerp. Begin de les door leerlingen te vragen alles op te schrijven wat in hen opkomt over een bepaald thema of onderwerp, zonder dat het per se geordend hoeft te zijn. Deze spontane kennisoverdracht helpt om eerdere informatie naar boven te halen en vormt de basis voor verdere lesstof.
   • Hoe werkt het? Geef leerlingen 5  minuten om alles op papier te zetten. Dit kan individueel of in tweetallen. Mijn persoonlijke voorkeur gaat er naar uit om altijd individueel te starten, zodat alle leerlingen moeten nadenken.
   • Voordelen: Een braindump onthult hiaten in voorkennis en geeft inzicht in misvattingen, zodat je je les beter kunt afstemmen op wat leerlingen al begrijpen.
     
2. Quiz met Open Vragen
   In plaats van een meerkeuzequiz, adviseer ik je gebruik te maken van open vragen om voorkennis te activeren. Bij open vragen moeten leerlingen zelf het antwoord bedenken, wat ervoor zorgt dat ze actief nadenken en hun bestaande kennis gebruiken. Dit sluit direct aan bij de effectieve leerstrategie Actief Ophalen.
   • Hoe werkt het? Stel een korte quiz op met 3-5 open vragen over het onderwerp.
   • Voordelen: Leerlingen moeten zelf actief nadenken, wat beter werkt voor langetermijngeheugenopslag. Daarnaast kun je misvattingen vroegtijdig ontdekken en aanpakken.
     
3. Gebruik van Schema’s
   Grafische hulpmiddelen, zoals schema’s, helpen leerlingen om verbanden te zien tussen de voorkennis en de nieuwe leerstof. Door het visueel in kaart te brengen, maken ze sneller verbindingen tussen oude en nieuwe informatie.
   • Hoe werkt het? Geef leerlingen een gedeeltelijk ingevuld schema en vraag hen dit verder aan te vullen of uit te breiden.
   • Voordelen: Helpt leerlingen om zowel het grote plaatje als de details te begrijpen en te koppelen aan eerdere kennis.
     
4. Interview Elkaar over Het Onderwerp
   Het interviewen van elkaar kan een interactieve manier zijn om voorkennis te activeren. Het vraagt leerlingen om vragen te stellen over wat ze willen weten, en de ander moet nadenken over antwoorden gebaseerd op wat hij of zij al weet.
   • Hoe werkt het? Vraag leerlingen om in tweetallen vragen te formuleren en elkaar te interviewen over het onderwerp.
   • Voordelen: Dit is een leuke, sociale werkvorm die helpt om voorkennis en misvattingen bloot te leggen.
     
5. Aanvulopdracht met Een Incompleet Schema
   Een incompleet schema dwingt leerlingen om na te denken over de structuur van de informatie en wat mogelijk ontbreekt. Dit helpt hen om te reflecteren op wat ze al weten en waar nog hiaten zitten.
   • Hoe werkt het? Geef leerlingen een basisstructuur van de nieuwe leerstof en vraag hen om ontbrekende onderdelen aan te vullen op basis van hun voorkennis.
   • Voordelen: Deze werkvorm stimuleert kritisch denken en zet leerlingen aan om actief na te gaan wat ze nog niet weten.

Tips voor het effectief activeren van voorkennis

Om het maximale uit deze werkvormen te halen, zijn er enkele tips die je kunt toepassen:

• Afwisseling is belangrijk: Gebruik niet altijd dezelfde werkvorm, maar wissel af om leerlingen betrokken te houden.
• Pas je werkvorm aan op de leerdoelen: Kies een werkvorm die past bij het doel van de les en de voorkennis die je wilt activeren.
• Geef ruimte voor reflectie: Stimuleer leerlingen om na te denken over wat ze leren en hoe dit aansluit bij hun voorkennis.

Door voorkennis actief te activeren, help je leerlingen om nieuwe informatie gemakkelijker en efficiënter op te nemen. De vijf werkvormen die we hier hebben besproken, geven je verschillende mogelijkheden om lesstof op een dynamische en betrokken manier aan te bieden. Door aandacht te besteden aan voorkennis help je je leerlingen bij het leren.

Wil je nog meer ontdekken over hoe jij je leerlingen optimaal kan helpen bij het leren? Volg dan mijn gratis Masterclass. Daar ontdek je wat je nog meer kan doen om je leerlingen te helpen de stof beter te leren en te onthouden.