5 floppers en 5 toppers tijdens het leren
Leerlingen hebben vaak geen idee hoe ze nou moeten leren voor een toets. Wat ik vaak zie gebeuren, is dat leerlingen dan de tekst maar een beetje gaan doorlezen en denken dat ze op die manier aan het leren zijn. Herkenbaar?
Ik ken genoeg docenten die leerlingen in de les vertellen hoe ze voor de toets zouden kunnen leren. Fantastisch! Maar deze docenten zijn dan wel verbaasd dat de leerlingen daar niet zoveel mee doen.
Ik weet dat het logisch is, omdat hoe je iets moet leren een vaardigheid is die we leerlingen echt moeten aanleren. Dus alleen vertellen hoe je bijvoorbeeld geschiedenis moet leren, is niet voldoende.
Als je op internet gaat zoeken welke leerstrategieën er allemaal zijn, dan zie je door de bomen het bos soms niet meer. Docenten en leerkrachten geven bij mij vaak aan dat ze geen idee hebben waar ze moeten beginnen. Er is zoveel geschreven over leerstrategieën en over leren leren, maar hoe doe je het in de praktijk? Wat werkt nou wel? Wat werkt nou niet?
Om dit zo overzichtelijk mogelijk te maken voor jou heb ik deze tip geschreven. In deze tip deel ik 5 floppers tijdens het leren en 5 toppers.
De 5 floppers bij het leren!
Samenvatten
Je hebt het me vast al vaker horen zeggen (of schreeuwen), maar samenvatten niet mijn favoriet. Samenvatten is niet effectief en efficiënt. Helaas zijn er nog te veel docenten in het onderwijs die leerlingen adviseren om een samenvatting te schrijven. Bij het maken van een samenvatting moeten leerlingen een tekst in het kort opschrijven. Leerlingen schrijven de hoofdzaken en bijzaken op. Uit de onderzoeken die zijn gedaan naar samenvatten, is er weinig bewijs dat het leerlingen helpt om beter te leren en toe te passen van de lesstof.
Samenvatten werkt alleen als de maker ‘zeer vaardig’ is in het maken van samenvatten. Dat is meestal niet het geval bij leerlingen. Dus samenvatten is een dikke flop!
Ezelsbruggetjes
Ezelsbruggetjes zijn niet effectief en efficiënt. De leerling bedenkt een connectie in het ene woord en verbindt het aan een ander woord. Stel je moet het Engelse woord ‘molar’ (kies) leren. De leerling denkt daarbij aan het woord ‘malen’. Malen lijkt op molar en de leerling denkt hij het woord geleerd heeft. Helaas is dat niet het geval. Het bedenken van ezelsbruggetjes is erg tijdrovend en uit onderzoek komt naar voren dat deze strategie niet effectief en efficiënt is.
Verbeelden
Ook verbeelden is een flop als het over leren gaat. Alhoewel het is een grensgeval. Met verbeelden bedoel ik dat je je leerlingen vraagt in hun hoofd te verbeelden wat er gelezen en/of geleerd moet worden. Deze leerstrategie blijkt te kunnen werken, maar alleen met verbeeldingsvriendelijke (concrete voorbeelden) lesstof. Het verbeelden helpt je bij het herinneren, maar niet bij het toepassen van de lesstof. Dat is ook een belangrijk onderdeel bij het leren.
Markeren van de tekst
Je kent ze vast: de leerlingen die van alles gemarkeerd en onderstreept hebben in hun lesboek. Deze leerstrategie doet weinig tot helemaal niet om de leerprestaties te verhogen. Dus gooi die markeerstiften maar weg!
Herlezen
De laatste flopper: herlezen. Dit is de leerstrategie die leerlingen heel veel inzetten. Je kan herlezen inzetten om de tekst beter te begrijpen, maar als je herlezen inzet om te leren, dan werkt het niet. Leerlingen hebben het gevoel dat ze het kennen, maar dat is niet het geval. Het herlezen heeft alleen effect op het opsteken van wat er in de tekst staat. Het heeft geen effect op het onthouden, begrijpen en toepassen van de lesstof.
De 5 toppers die jouw leerlingen helpen bij het leren!
Nu weet je wat niet werkt tijdens het leren, maar nu wil je natuurlijk ook nog weten wat wél werkt! Dus bij deze 5 toppers die jouw leerlingen kunnen helpen bij tijdens het leren!
Verspreid leren
Je leermomenten verspreiden over een langere tijd is een topper! Veel beter dan op het laatste moment heel lang achter elkaar leren voor een toets. Het werkt zelfs zo dat langere pauzes, van bijvoorbeeld 1 of meer dagen, beter zijn voor het leren.
Oefentoetsen maken
Oefentoetsen zijn de bom. Wat mij betreft een echte topper. Bij het maken van een oefentoets laat je leerlingen de lesstof actief ophalen/terughalen. Daardoor onthouden ze de stof beter. Niet alleen het onthouden gaat beter, maar het zorgt er ook voor dat ze de stof kunnen toepassen in andere situaties.
Zorg er wel voor dat leerlingen met oefentoetsen oefenen die passen bij het niveau van de doelen. In sommige methodes zitten oefentoetsen of diagnostische toetsen, maar deze zijn soms helemaal niet op het niveau wat van het einddoel. Dit kan erg verwarrend werken voor leerlingen. Sommige leerlingen denken daardoor dat ze de doelen en het niveau onder de knie hebben en komen er tijdens de toets achter dat dat toch niet helemaal het geval is.
Schema’s
Schema’s, ik word er heel erg blij van. Om in te plannen, maar ook om overzicht te krijgen. Als ik met docenten praat, krijg ik vaak de vraag: ”Hoe kan ik leerlingen helpen om de verbanden te zien in de lesstof?” en leerlingen bij ons in de praktijk en ’t Studielab geven vaak aan: “Het is zoveel, hoe kan ik ervoor zorgen dat ik het kan onthouden”?
We merken bij ons in de praktijk vaak dat leerlingen het lastig vinden om verbanden te zien. Te begrijpen wat heeft alles nou met elkaar te maken. Het maken van een schema kan daar enorm bij helpen. Laat leerlingen voor geschiedenis bijvoorbeeld een schema maken met daarin: belangrijke personen, belangrijke gebeurtenissen, een tijdlijn en de begrippen. Leerlingen krijgen dan vaak een AHA momentje en overzien de stof.
Door de lesstof te structuren, wordt het gemakkelijker om de lesstof op te slaan in het geheugen. De structuur vormt een kapstok voor je geheugen waar de informatie kan worden aangehaakt.
Vragen bedenken en de lesstof uitleggen
Een echte topper. Deze leerstrategie werkt heel fijn! Laat leerlingen vragen bedenken over de lesstof en laat ze de lesstof aan zichzelf uitleggen. Dat kan heel algemeen zijn, maar ook heel ook gericht op de inhoud. Deze leerstrategie werkt zo goed, omdat het proces van nieuwe lesstof koppelt aan de voorkennis en dat in het geheugen vereenvoudigt.
Concrete voorbeelden
Afgelopen schooljaar heb ik steeds meer samengewerkt met docenten. De lesstof die jij als docent is ‘logisch’. Jij bent expert in je vakgebied en jij begrijpt de stof door en door. Voor leerlingen is dat niet zo. Leerlingen zijn beginners. Probeer daar het hele schooljaar bij stil te staan. Dat is voor mij soms ook een uitdaging. Voor mij is alles rondom leren leren en plannen zo logisch, maar dat is niet voor iedereen zo.
Deel concrete voorbeelden met je leerlingen, zodat ze abstracte ideeën beter zullen begrijpen. Jij kan voorbeelden delen, maar je kan leerlingen zelf ook laten zoeken naar voorbeelden. Op die manier zijn ze actief bezig met de lesstof, moeten ze echt nadenken en zullen de lesstof nog beter onthouden.
Er zijn natuurlijk nog veel meer effectieve leerstrategieën en manieren om te leren, maar ik wilde het vooral heel overzichtelijk voor je houden. Dus vandaar echt maar 5 toppers. Wil je meer leren over leren? Kijk vooral rond op de site, want ik deel veel praktische werkvormen en tips die je in je les kan inzetten.
Ik ben onwijs blij dat er zoveel onderzoek gedaan wordt naar hoe wij mensen leren. Naar aanleiding van de onderzoeken kunnen wij samen het onderwijs weer beter en anders maken. Laten we samen alle leerlingen in Nederland en België leren leren en plannen!
Mocht je nog vragen hebben naar aanleiding van deze blog? Laat het me vooral weten!
Bovenstaande toppers en floppers komen uit een artikel van Roediger en Pyc (2012). In het artikel ‘Inexpensive techniques to improve education’ delen ze meer informatie over de toppers en floppers.