Actief leren is essentieel in het onderwijs, omdat het leerlingen helpt om de lesstof niet alleen op te nemen, maar ook actief toe te passen en te onthouden. Toch blijkt het in de praktijk vaak lastig om leerlingen betrokken en gemotiveerd te houden. In deze blog bespreken we wat actief leren inhoudt, waarom het belangrijk is, en hoe je deze leerstrategieën eenvoudig in je lespraktijk kunt toepassen.

Wat is actief leren?

Actief leren gaat verder dan alleen luisteren en observeren. Het betekent dat leerlingen zelf actief aan de slag gaan met de lesstof, waardoor ze een nieuw product creëren. Dit kan bijvoorbeeld door informatie te herformuleren, vragen te beantwoorden, schema’s maken of concepten toe te passen in opdrachten. 

Door deze actieve benadering moeten leerlingen echt nadenken over de stof, wat bijdraagt aan diepere kennisopslag en beter begrip. Dat is wat we willen, toch?

Waarom is actief leren belangrijk?

Actief leren is niet zomaar een nieuwe trend; het is wetenschappelijk onderbouwd. Het biedt meerdere voordelen voor de ontwikkeling en betrokkenheid van leerlingen:

1. Versterking van hersenverbindingen: Door actief bezig te zijn met de lesstof, worden er sterke verbindingen gelegd tussen de hersencellen. Dat zorgt ervoor dat de stof wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen.
2. Betere leeruitkomsten: Leerlingen die actief leren, begrijpen en onthouden de stof beter.
3. Meer motivatie en betrokkenheid: Actieve werkvormen zorgen ervoor dat leerlingen niet alleen hoeven te luisteren, maar zelf actief aan de slag moeten. Daarnaast zorgen deze vormen ervoor dat de  lessen interessanter en relevanter zijn.

De essentiële vaardigheden voor actief leren

De kern van actief leren is het verwerken van informatie via drie processen, zoals beschreven in het SOI-geheugenmodel van Richard Mayer:

• Selecteren: Identificeer de belangrijkste informatie in de tekst, instructie of les.
• Organiseren: Orden de geselecteerde informatie logisch, bijvoorbeeld in een mindmap.
• Integreren: Maak verbindingen met eerder opgedane kennis, zodat nieuwe en oude kennis samenkomen.

Wanneer leerlingen deze processen doorlopen, wordt de leerstof niet alleen beter opgeslagen maar ook beter toegepast.

Vier effectieve strategieën voor actief leren in de klas

Hier zijn enkele actieve leerstrategieën die je eenvoudig in je lessen kunt integreren om de betrokkenheid en leeruitkomsten van leerlingen te verbeteren.

1. Werken met woordkaartjes of flashcards

Woordkaartjes zijn ideaal om voorkennis te activeren en nieuwe kennis te herhalen. Ze moedigen leerlingen aan om actief te herhalen en koppelingen te leggen tussen begrippen en definities.

• Hoe werkt het? Laat leerlingen zelf kaartjes maken met aan de ene kant een vraag of begrip en aan de andere kant het antwoord.
• Voordelen: Flashcards stimuleren actieve herinnering, en leerlingen leren op hun eigen tempo en niveau.

2. Oefen met vragen en antwoorden

Actief ophalen is een bewezen leerstrategie waarbij leerlingen zich bewust informatie herinneren in plaats van enkel doorlezen. Dit maakt de verbindingen in het brein sterker.

• Hoe werkt het? Stel open vragen over eerder besproken stof en laat leerlingen het antwoord zelf formuleren.
• Voordelen: Helpt bij het versterken van het geheugen en biedt inzicht in wat leerlingen nog niet goed begrijpen.

3. Gebruik de Cornell Methode

De Cornell Methode is een gestructureerde manier van notities maken, waarbij leerlingen actief met de stof aan de slag gaan tijdens en na het luisteren naar een uitleg. Deze methode helpt om notities te ordenen en reflectie te bevorderen.

• Hoe werkt het? Leerlingen maken aantekeningen in een specifiek format waarbij er ruimte is voor begrippen, kernwoorden, notities en reflectievragen.
• Voordelen: Door de Cornell Methode leren leerlingen kritische informatie beter te organiseren en na te denken over wat ze leren.

Actief leren biedt talloze voordelen en is een waardevolle toevoeging aan elke les. Door leerlingen actief te laten werken met de lesstof, versterken ze hun begrip en zullen ze de stof langduriger onthouden. 

Het toepassen van actieve leerstrategieën vraagt om begeleiding en motivatie vanuit de docent, maar het resultaat is een betrokken klas waarin leerlingen actief en zelfstandig leren.

Door deze tips en technieken te integreren in je lessen, creëer je een sterke basis voor je leerlingen. Wil je nog meer leren over actief leren? Volg dan mijn gratis Masterclass. Daar ontdek je wat je nog meer kan doen om je leerlingen te helpen de stof beter te leren en te onthouden.