Als leerexpert hoor ik vaak verhalen over hoe leerlingen worstelen met het vinden van de juiste leermethoden. Een veelvoorkomende strategie die nog steeds door veel docenten en leerlingen wordt gebruikt, is het maken van samenvattingen. Hoewel dit op het eerste gezicht nuttig lijkt, is het helaas niet de meest effectieve of efficiënte manier om te leren.
Toen ik zelf aardrijkskunde leerde, maakte ik samenvattingen van hele hoofdstukken. Wat ik toen niet wist, is dat deze methode niet de beste resultaten oplevert. Gelukkig hebben we nu wetenschappelijk inzicht dat ons betere (en efficiëntere) manieren biedt om te leren. Een van de meest effectieve methoden is het gebruik van kernwoorden.
Kernwoorden dwingen leerlingen om actief na te denken over de lesstof. Ze moeten zonder hulpmiddelen opschrijven waar een instructie of stuk tekst over gaat. Dit proces zorgt ervoor dat het brein hard aan het werk moet, waardoor de verbindingen tussen hersencellen sterker worden. Hierdoor wordt de lesstof beter onthouden.
Hoe kun je als docent deze methode effectief inzetten in je lessen? Hier is een eenvoudig stappenplan om je op weg te helpen:
Laat leerlingen door het hoofdstuk bladeren om een idee te krijgen van de inhoud. Dit activeert hun voorkennis en bereidt hen voor op het lezen. Laat hen de titels van het hoofdstuk en de paragrafen, evenals de tussenkopjes en afbeeldingen bekijken. Vraag hen waar zij denken dat het hoofdstuk over gaat.
Laat leerlingen de eerste alinea of paragraaf hardop lezen. Het is belangrijk dat de hoeveelheid tekst beheersbaar blijft, dus pas dit aan afhankelijk van de lesmethode en het vak.
Laat leerlingen het lesboek wegleggen en vervolgens de belangrijkste punten in kernwoorden opschrijven, volledig uit hun hoofd. Dit proces dwingt hen om actief met de stof bezig te zijn en verbetert hun geheugen.
Laat leerlingen daarna hun lesboek weer pakken en controleren of ze alle belangrijke kernwoorden hebben opgeschreven. Als er iets ontbreekt, kunnen ze dit nu aanvullen.
Herhaal de stappen 2, 3 en 4 tot alle lesstof is behandeld. Deze herhaling helpt bij het verstevigen van de kennis in het geheugen.
Na het lezen en het opschrijven van de kernwoorden is het essentieel dat leerlingen aan de slag gaan met deze kernwoorden. Vraag hen om aan de hand van de kernwoorden uit te leggen waar de paragraaf of het hoofdstuk over gaat. Dit kan in de klas, maar thuis kunnen ze doen alsof ze een presentatie geven over de lesstof. Door de stof hardop te verwoorden, wordt het begrip verdiept en de informatie beter vastgelegd in het geheugen.
Het gebruik van kernwoorden werkt omdat het de leerlingen dwingt om actief na te denken en informatie uit hun geheugen op te halen. Dit proces, ook wel retrieval practice (Leerstrategie Actief Ophalen) genoemd, is bewezen effectief in het versterken van het geheugen. Bovendien zorgt het opschrijven van kernwoorden ervoor dat leerlingen de kern van de lesstof begrijpen en niet alleen maar passief lezen.
Ben je op zoek naar nog meer praktische tips en werkvormen om je lessen te verrijken? Scoor dan nu snel mijn nieuwe Zomerboek! Het boek staat boordevol met praktische tips en werkvormen die je direct kunt inzetten in je lessen. Inclusief 12 werkvormen en 2 gratis werkbladen!
In het onderwijs vormt voorkennis de basis waarop nieuwe kennis kan worden opgebouwd. Als docent wil je dat leerlingen niet alleen nieuwe informatie leren, maar dat ze deze kunnen koppelen
Dit wordt een hele eerlijke en persoonlijke blog, want toen ik zelf voor de klas stond, liet ik mijn leerlingen voor vakken zoals geschiedenis, aardrijkskunde, natuur en techniek samenvattingen maken.
Effectief leren met actief ophalen. Deze strategie helpt leerlingen om informatie beter te onthouden door actief te graven in hun geheugen. Docenten en leerkrachten zijn altijd op zoek naar manieren
Wil je leerlingen of je kind(eren) helpen beter te leren en plannen? Schrijf je in en ontvang twee keer per maand praktische tips en strategieën.
