Effectieve leerstrategie 1: Retrieval Practice
Vorige week schreef ik een tip over de vier effectieve leerstrategieën. In deze tip legde ik de vier strategieën uit. Welke leerstrategieën zijn effectief en hoe werken ze? In de tip van vandaag wil ik je meer vertellen over de eerste effectieve leerstrategie: Retrieval Practice. Hoe werkt deze leerstrategie? Maar nog belangrijker: hoe kan je deze leerstrategie inzetten in je klas?
Aankomende weken leg ik ook de andere leerstrategieën uit, zodat je na de zomervakantie de leerstrategieën kan integreren in je lessen. Ik wil je vooral veel praktische tips en werkvormen meegeven, zodat de leerstrategieën nog duidelijker zijn.
Heb jij die leerling ook?
Ik sprak laatst een leerling en hij zei: “Laura, ik snap er echt niks. Ik wist alles. Ik wist zeker dat ik de toets als een malle zou gaan maken. Ik had goed geleerd. Maar hoe kan ik dan toch een onvoldoende hebben gehaald?”
Dit voorbeeld herkenbaar voor jou? Deze leerling had echt geleerd, maar had een dikke vette onvoldoende. Leerling enorm teleurgesteld en dat is natuurlijk logisch!
Hoe had deze leerling geleerd?
Heel eerlijk, deze leerling had niet geleerd. Deze leerling had de leerstrategie: doorlezen gebruikt. Hij was ging meerdere keren het hoofdstuk doorlezen. Wat deze leerling niet wist, is dat je dan niet aan het leren bent. Want wat er dan gebeurt: leerlingen herkennen de lesstof, maar ze kennen het niet. Ze hebben wel het gevoel dat ze het kennen.
Wat kan jij doen om deze leerlingen te helpen?
Jij kan deze leerling helpen door de vier effectieve leerstrategieën in te zetten.
Een van die leerstrategieën is Retrieval Practice. Wat is het? Maar nog belangrijker hoe zou je deze leerstrategie in kunnen zetten in je les?
Vandaag 3 concrete werkvormen voor in je klas.
Wat is Retrieval Practice?
Retrieval practice is het actief ophalen van informatie uit je langetermijngeheugen. Daarin is vergeten een belangrijk onderdeel. Leerlingen moeten echt gaan graven in het geheugen. Wat weet ik er van? Wat heb ik precies geleerd? Hoe zat het ook alweer?
Door dit regelmatig te doen, verstel je het geheugen. Er komen sterkere verbindingen tussen de neuronen (hersencellen) waardoor de lesstof beter wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen. Jij als docent hebt hierin een hele belangrijke taak!
Uiteraard kan je uitleggen hoe het precies zit met Retrieval Practice, maar ik denk dat het nog beter is dat je lesstof regelmatig laat terugkeren. Laat bepaalde woorden, begrippen, concepten of stappenplannen iedere keer terugkeren in je lessen.
Hoe kan je dat doen?
De lesstof laten terugkeren, dat lukt je vast! Maar hoe zorg je ervoor dat leerlingen echt actief nadenken en de lesstof moeten ophalen uit het geheugen? Hieronder 3 concrete werkvormen!
Werkvorm 1: Braindump of Free recall
Deze twee werkvormen lijken onwijs op elkaar. Wat is de bedoeling? Je laat leerlingen in stilte, zelfstandig alles opschrijven wat ze nog weten over een bepaald onderwerp of instructie. Daarbij is het belangrijk dat het muisstil is in de klas. Leerlingen moeten het écht zelf doen.
Bij deze werkvorm zijn een aantal dingen belangrijk om rekening mee te houden. Allereerst is het goed om te weten dat het leerrendement het grootste is als leerlingen echt nog wat weten over het onderwerp. Je hebt altijd leerlingen die moeizaam op gang komen en het lastig vinden om wat op te schrijven. Misschien omdat ze geen fouten willen maken, maar misschien ook omdat ze eerst niks weten. Geef deze leerlingen de tijd. Laat leerlingen minimaal 5 minuten opschrijven wat ze weten. Soms komt er toch nog wat.
Merk je aan leerlingen dat ze echt niks of nauwelijks meer weten? Bied dan scaffolding aan. Bied steigers aan zodat leerlingen aan de slag kunnen. Je kan een afbeelding laten zien, een tip delen, zodat leerlingen getriggerd worden en daardoor wel weet wat weten.
Tijdens de werkvorm loop je rond. Wat gebeurt er? Wat weten de leerlingen? Het rondlopen en rondkijken, geeft jou als docent heel veel inzicht. Welke lesstof weten ze nog? Wat is totaal niet blijven hangen.
Voor leerlingen is dit ook een fijne werkvorm, omdat het leerlingen ook inzicht geeft.
Werkvorm 2: Kleine oefentoetsen
Begin je lessen met kleine oefentoetsen. Kan op verschillende manieren. Dat kan je doen door elke les te beginnen met een oefentoets via Kahoot, maar je zou ook kunenen werken met de vraagbokaal. Het maakt eigenlijk niet uit hoe je het doet.
Er is alleen een regel: stel alleen open vragen!
Wil jij dat leerlingen actief moeten nadenken? Dan stel je tijdens deze oefentoets alleen maar open vragen. Bij meerkeuzevragen, kunnen leerlingen het antwoord herkennen en zijn ze dus niet actief aan het nadenken. Het leerrendement bij meerkeuzevragen is erg laag. Jij als docent wilt natuurlijk dat leerlingen zoveel mogelijk leren.
Werkvorm 3: Cornell Methode!
Ik heb er al vaker overgeschreven: de Cornell Methode. Een fijne manier om actief te leren en om leerlingen actief na te laten denken. Laat leerlingen na jouw instructie, na het kijken van een video of na het lezen van lesstof aantekeningen maken aan de hand van de Cornell Methode. Daarbij is het allerbelangrijkste dat leerlingen aantekeningen opschrijven uit hun hoofd. Leerlingen mogen dus niet de Cornell Methode invullen en de video tegelijkertijd bekijken. Ze moeten actief nadenken over de lesstof en de informatie opschrijven. Dit kan je uiteraard in de les doen, maar het fijne van deze werkvorm is dat leerlingen dit uiteindleijk ook thuis kunnen doen.
Voorwaarde is wel dat de leerlingen van jou geleerd hebben hoe ze de Cornell Methode moeten gebruiken.
Wil jij aan de slag met Retrieval Practice? Hier nog 3 concrete tips zodat het een succes wordt!
Tip 1: Pas het regelmatig toe!
Ga deze leerstrategie regelmatig toepassen in je lessen. Probeer het niet een maand en stop er mee, want dan is het niet effectief!
Tip 2: Vergeten!
Zorg dat er tijd tussen de oefensessie zit. Leerlingen moeten de lesstof eigenlijk een beetje zijn vergeten. Als de oefensessie te snel achter elkaar komen, dan gaat het leren op een automatische piloot en dan leren leerlingen juist weinig.
Tip 3: Laat leerlingen zelf antwoorden bedenken!
Laat leerlingen zelf antwoorden bedenken bij de vragen. Dat is het beste. Met open vragen is het leerrendement het grootste.
Ik hoop dat je wat hebt gehad aan deze tip over de leerstrategie: Retrieval Practice. Volgende week een nieuwe tip en dan meer informatie en werkvormen die aansluiten bij de effectieve leerstrategie: Interleaved Practice.
Ik ben nieuwsgierig, welke werkvorm ga jij na de zomervakantie inzetten?