Is het maken van begrippenlijst effectief?
Veel lesmethodes hebben aan het einde van het hoofdstuk een begrippenlijst. Je kent ze wel: een lijst met alle belangrijke begrippen, woorden en termen. Superfijn en overzichtelijk. Alles op één plek.
Heel veel leerlingen schrijven deze lijst over en gaan de begrippenlijst leren. Maar is dat effectief of juist niet? Je leest het in deze nieuwe tip!
Overschrijven versus leren
Ik was laatst op een school en was aan het observeren. Er was één leerling die mijn aandacht vroeg. Deze leerling was fanatiek aan het werk en ik was heel nieuwsgierig: Wat is deze leerling aan het doen?
Ik besloot op de leerling af te stappen en het te vragen. Wat bleek: de leerling was een begrippenlijst aan het maken. Of eigenlijk een begrippenlijst van geschiedenis aan het overschrijven.
Hij schreef het begrip op in zijn schrift en daarachter schreef hij de uitleg van het begrip over. Je denkt op het eerste gezicht: Wat is deze leerling goed en fanatiek bezig! Maar helaas is dat niet het geval.
Flink balen voor deze leerling, want hij dacht dat hij goed bezig was, maar het overschrijven van een begrippenlijst of woordenlijst is niet effectief. Als je wilt dat je leerlingen iets onthoudt, is het belangrijk dat de leerling actief bezig is en hard moet nadenken.
Hoe zit dat precies?
Het geheugen van jouw leerlingen is als een spier. Hoe intensiever je die spier traint, hoe steviger en sterker het geheugen wordt! Daarbij is het belangrijk dat leerlingen actief nadenken en herhalen. Herhalen is niet zo hip, maar willen we die spier sterker maken, dan moeten we die spier wel keer op keer blijven trainen! Dus herhalen.
Vier effectieve leerstrategieën
Uit onderzoek komen vier effectieve leerstrategieën naar voren. Deze leerstrategieën werken voor alle leerlingen. Dit zijn de vier effectieve leerstrategieën op een rijtje:
Leerstrategie 1: Actief ophalen.
Leerlingen moeten de lesstof actief ophalen uit het geheugen. Eigenlijk moeten ze graven in hun geheugen. Hoe harder ze moeten nadenken, hoe sterker die spier wordt.
Leerstrategie 2: Switch en Hussel
Je wilt dat leerlingen continu moeten nadenken tijdens het leren. Je wilt niet dat het leren op de automatische piloot gaat. Daarom is het belangrijk om af te wisselen tussen onderwerpen en/of type vragen.
Leerstrategie 3: Spreid in de tijd!
Wil je de spier sterker en sterker maken? Dan is het belangrijk dat je de lesstof vaker terug laat komen en dat leerlingen thuis gaan herhalen. Eén keer iets leren is niet genoeg.
Leerstrategie 4: Dubbel in je brein
Bij deze leerstrategie is het belangrijk om woord en beeld te combineren. Ons geheugen bestaat uit twee werkruimtes en door deze beide aan te spreken, komt de stof dubbel in het brein en zullen de leerlingen de lesstof beter onthouden.
Hoe kunnen leerlingen thuis het beste leren?
Als leerlingen thuis gaan leren, is het belangrijk dat ze zoveel mogelijk inspanning moeten leveren. Hoe meer inspanning, hoe dieper de informatie wordt opgeslagen in het geheugen. Dus hoe beter de leerlingen leren.
Sommige leerlingen hebben bij het overschrijven van een begrippenlijst/woordenlijst het gevoel dat ze inspanning leveren. Ze zijn hard aan het werk, schrijven alles over en zijn lang bezig. Maar omdat hun geheugen weinig getraind wordt, hoeven ze nauwelijks na te denken tijdens het overschrijven. Daardoor zullen ze de stof niet goed onthouden.
Maar wat kunnen de leerlingen wel doen?
Woordkaartjes!
Laat leerlingen woordkaartjes maken van de begrippen/woorden. Laat ze de uitleg van het begrip niet zomaar overschrijven. Laat ze het begrip in eigen woorden uitleggen en daag ze uit om er een voorbeeld en/of afbeelding bij te zetten.
Vragen bedenken
Laat leerlingen vragen bedenken over de lesstof. Dit kan je ook doen op woordkaartjes. De vraag op de voorkant en het antwoord op de achterkant. Zo kunnen leerlingen op een gemakkelijke manier zichzelf overhoren en moeten ze actief nadenken.
Als jouw leerlingen dit nog nooit hebben geleerd, mag je dit niet als huiswerk opgeven. Leer ze dit aan in je les. Dit is echt een onderdeel van jouw les. Leren is een vaardigheid die we leerlingen moeten leren. Het is niet iets wat ze zomaar kunnen.