Als docent is het verleidelijk om snel in te grijpen wanneer je ziet dat een leerling vastloopt. De neiging om direct oplossingen aan te dragen of advies te geven is heel natuurlijk, we willen immers onze leerlingen zo goed mogelijk begeleiden. Toch werkt deze aanpak niet altijd zoals we hopen. In plaats van hen te helpen, kan het onbedoeld weerstand opwekken en de motivatie van de leerling verminderen. Bij ’t Leerlab geloven we in een praktische, persoonlijke en positieve aanpak. Dit betekent dat we leerlingen helpen vanuit hun eigen kracht en intrinsieke motivatie. In deze blog deel ik drie zinnen die ik niet tegen mijn leerlingen zeg, omdat ze het leerproces eerder blokkeren dan bevorderen.
Je kent ze wel, de leerlingen die keer op keer hun huiswerk vergeten of pas op het laatste moment beginnen met leren voor een toets. Je eerste reactie kan zijn om ze te adviseren: “Je moet echt gaan plannen, dat werkt!” Dit klinkt logisch, maar deze goedbedoelde opmerking kan juist averechts werken. Waarom? Het roept weerstand op.
De ‘reparatiereflex’ – de neiging om direct oplossingen aan te dragen – is hier aan het werk. Als je een leerling vertelt wat hij of zij moet doen, geef je de impliciete boodschap dat ze het nu niet goed doen. En dat kan ertoe leiden dat de leerling denkt: Ik moet helemaal niks!. Niemand houdt ervan om het gevoel te hebben dat hij of zij iets opgelegd krijgt, zeker niet jongeren. Het probleem is dat de motivatie dan nog verder daalt.
Wat werkt wel? In plaats van te vertellen wat ze moeten doen, kun je hen vragen stellen. Bijvoorbeeld: “Hoe zou jij ervoor kunnen zorgen dat je volgende week meer tijd hebt om te leren?” Deze aanpak stimuleert de leerling om zelf met ideeën te komen en de kans is groter dat ze die plannen ook daadwerkelijk uitvoeren.
Dit klinkt als een bemoedigende uitspraak. Natuurlijk wil je dat je leerlingen vertrouwen krijgen in hun eigen kunnen. Toch kan deze zin averechts werken, omdat geloof in jezelf niet simpelweg van buitenaf kan worden opgelegd. Zelfvertrouwen moet van binnenuit komen, en als docent kun je dat niet zomaar in een leerling ‘gieten’.
Wanneer je een leerling vertelt dat je zeker weet dat hij of zij het kan, kan dat leiden tot onzekerheid of zelfs frustratie. De leerling kan denken: Maar hoe weet jij dat? Ik voel het zelf niet zo. Het werkt veel beter om vragen te stellen die de leerling aanzetten om zijn of haar eigen kracht te ontdekken. Bijvoorbeeld: “Wat heb je eerder gedaan dat goed werkte in een situatie zoals deze?” of “Wat zou je vandaag anders kunnen doen om dichter bij je doel te komen?”
Deze manier van vragen stellen stimuleert reflectie en zorgt ervoor dat de leerling zelf het vertrouwen gaat opbouwen. Het is geen kwestie van jij moet geloven in jezelf, maar eerder van laten we samen onderzoeken waar jouw sterke punten liggen.
Wanneer een leerling moeite heeft met het vinden van de juiste leermethode, is het verleidelijk om oplossingen aan te dragen. Misschien heb je als docent wel dé methode die volgens jou goed werkt. Toch is dit een voorbeeld van de reparatiereflex, waarbij je de neiging hebt om direct met een oplossing te komen.
Als je een leerling vertelt dat hij of zij het anders moet aanpakken, dan ontneem je hen de kans om zelf te ontdekken wat voor hen werkt. Net als bij de andere zinnen kan dit weerstand oproepen, omdat het impliceert dat de leerling nu iets verkeerd doet.
Wat werkt wel? Vraag de leerling: “Welke manieren heb je al geprobeerd en wat vond je ervan?” Of: “Wat denk je dat er nodig is om deze stof beter te begrijpen?” Door de leerling te laten reflecteren op zijn eigen aanpak, geef je hen eigenaarschap over hun leerproces. Dit zorgt niet alleen voor meer betrokkenheid, maar ook voor meer duurzame oplossingen.
We hebben nu drie zinnen besproken die je beter niet kunt gebruiken omdat ze weerstand kunnen opwekken en de motivatie van de leerling ondermijnen. Maar wat werkt dan wel? Bij ’t Leerlab werken we met de nieuwsgierige onderzoeker. Dit houdt in dat je als docent niet de oplossing aandraagt, maar samen met de leerling op zoek gaat naar antwoorden. Je stelt open vragen, vraagt door, luistert reflectief, geeft bevestiging en vat samen wat de leerling zegt.
Als je merkt dat een leerling vastloopt, probeer dan eens niet in de reparatiereflex te schieten. In plaats daarvan kun je één van de bovenstaande technieken toepassen. Stel een open vraag, zoals: “Wat zou je kunnen doen om ervoor te zorgen dat dit de volgende keer beter gaat?” of “Wat is je tot nu toe opgevallen aan hoe je leert?” Door nieuwsgierig te blijven, vergroot je de kans dat de leerling zelf tot inzichten komt. Dit zorgt voor meer eigenaarschap en intrinsieke motivatie, en uiteindelijk voor een meer positieve en duurzame leerervaring.
Bij ’t Leerlab werken we elke dag aan het vergroten van die zelfredzaamheid en motivatie bij leerlingen. Het vergt misschien wat oefening, maar je zult merken dat wanneer je stopt met het aandragen van oplossingen en in plaats daarvan nieuwsgierig blijft, je leerlingen sneller gemotiveerd raken en zelf hun leerproces verbeteren.
Ben je benieuwd naar meer manieren om je leerlingen op een positieve manier te begeleiden? Schrijf je in voor de wachtlijst van onze online Community! Hier deel ik nog meer tips, krijg je toegang tot exclusieve content en kun je ervaringen uitwisselen met andere docenten. Samen zorgen we ervoor dat leerlingen hun leerproces in eigen hand nemen.
Misschien vind je deze blogs ook interessant.
Wil je leerlingen of je kind(eren) helpen beter te leren en plannen? Schrijf je in en ontvang twee keer per maand praktische tips en strategieën.
