Papier of digitaal, wat werkt beter?

Er zijn tegenwoordig onwijs veel mogelijkheden en opties om digitaal te leren. Bij ‘t Leerlab hebben we heel bewust gekozen voor een papieren agenda. Ondanks alle vragen en verzoeken of we er ook een app van kunnen maken. Maar hebben we wel de juiste keuze gemaakt? Wat werkt beter? Leren via papier of toch digitaal?

Zijn onze hersenen veranderd door alle ontwikkelingen?

rnDe manier waarop we leren is bepaald door onze hersenen. En in de afgelopen 60.000 jaar is er weinig veranderd aan onze hersenen. Die werken nog op dezelfde manier. Daar heeft het digitale tijdperk niets aan veranderd. Onderzoeken laten wel zien dat leerlingen zich minder lang kunnen concentreren, dat ze verslaafd zijn aan media en ophouden met het automatiseren van kennis die ze nodig hebben. Dat gaat van het kunnen optellen en aftrekken in je hoofd tot en met het kennen van de hoofdsteden. Dat is zonde, want de parate kennis is nodig om goed te kunnen leren.

Weg met de papieren boeken en agenda’s?

Devon Diercks: “Als je echt iets wilt onthouden, werk je met papier”. Ook Paul A. Kirschner bevestigt dit: “We weten uit onderzoek dat je beter leert en onthoudt van papieren materialen dan van digitale materialen. Daar zijn een heleboel redenen voor. Je leert ook meer van aantekeningen die je met de hand schrijft dan van aantekeningen die je typt op je toetsenbord.” Stel je voor jouw leerlingen zitten bij jouw in de les en maken aantekeningen via hun computer. Grote kans dat ze even snel kunnen typen als dat jij praat tijdens het lesgeven. Maar jouw leerlingen schrijven langzamer dan dat jij in je les praat. Als je aantekeningen met pen en papier maakt, terwijl jij als docent lesgeeft, dan moeten jouw leerlingen nadenken over wat je zegt. Ze moeten dat verwerken in hun hersenen. Leerlingen moeten de kern er uit halen. Ze moeten het anders verwoorden. De belangrijkste elementen uit de instructie filteren. Dus jouw leerlingen moeten de informatie verwerken als ze aan het schrijven zijn. Dat maakt dat ze het beter kunnen onthouden. Daarnaast maken jouw leerlingen een extra geheugenspoor aan als ze aan het schrijven zijn. Men noemt dat een kinesthetisch spoor. Dus daag je leerlingen uit om aantekeningen met pen en papier te maken. Of eis dat leerlingen aantekeningen maken met pen en papier. Misschien zal je in het begin wat weerstand krijgen, maar uiteindelijk weten ze bij mevrouw Bakker moet je schrijven met pen en papier. Als leerlingen aantekeningen maken op een computer, dan gaat de informatie hun oren in en de vingers uit. Ze hebben geen idee wat je precies zegt en uitlegt. Na jouw uitleg moeten ze de stof nog verwerken, want dat hebben ze nog niet gedaan. Terwijl als jouw leerlingen aantekeningen hebben gemaakt met pen en papier, hebben ze de informatie al verwerkt.

Informatieverwerking is de sleutel tot leren

We kunnen dus concluderen dat papier beter werkt als leerlingen aantekeningen maken. Maar laten we de digitale middelen niet uitsluiten. Want als leerlingen oefenvragen willen maken of video’s willen kijken over de stof, kan die computer best handig zijn. Om het verhaal rond te maken, laten we ook nog even terugkomen op de agenda. Ook dan werkt papier beter. Ze schrijven op wat ze allemaal moeten doen en daar wordt dan een extra geheugenspoor aangemaakt. Leerlingen hebben hun actielijstje al een keer verwerkt en zullen meer verantwoordelijkheid voelen en eerder aan de slag gaan.