Als docent wil je het beste uit je leerlingen halen. Maar wat als je merkt dat ze weinig intrinsieke motivatie hebben? Je geeft boeiende lessen, werkt hard aan je voorbereiding, besteedt veel tijd aan 1-op-1 gesprekken met je leerlingen, maar toch blijven ze achterover leunen. Frustrerend, toch? Het goede nieuws is dat er manieren zijn om deze situatie te doorbreken, en het begint bij de manier waarop je met je leerlingen communiceert.

De sleutel ligt in hoe jij als docent kunt bijdragen aan het vergroten van hun intrinsieke motivatie. Dit kan met behulp van een effectieve gespreksaanpak, zoals motiverende gespreksvoering, een methode die wij bij ‘t Leerlab in onze jongerencoaching inzetten.

 Het doel hiervan is om leerlingen te helpen bij het verkennen van hun eigen motivatie en ze daarbij te ondersteunen, in plaats van hen te overtuigen of te ‘pushen’. Dit zorgt voor een duurzame verandering en motivatie bij de leerling. 

Laten we eens kijken hoe dit werkt.

Motivatie als samenspel

Laatst kreeg ik een berichtje van Erica, een leerkracht in groep 8: “De leerlingen in mijn groep 7 hebben weinig intrinsieke motivatie. Sommigen zijn geïnteresseerd in geschiedenis of aardrijkskunde, maar taal, spelling en rekenen zien ze als een noodzakelijk kwaad. Er zijn een aantal leerlingen die hun best doen en serieus willen leren. Maar hoe kan ik bij de rest van de leerlingen hun motivatie vergroten?”

Een herkenbare vraag. En nee, de oplossing ligt niet in harder werken of nóg creatievere lessen verzinnen. Het gaat om verbinding maken, nieuwsgierig zijn en écht luisteren naar wat hen drijft. Hoe je dat doet? Door bewust gesprekken te voeren die hen zelf laten ontdekken waarom ze willen leren. Hier komen de principes van motiverende gespreksvoering goed van pas. Deze informatie hebben wij omgebouwd en in een concrete en praktische checklist gemaakt.  

5 gesprekstechnieken om motivatie te ontdekken

Om de motivatie van je leerlingen te vergroten, kun je jezelf opstellen als een nieuwsgierige onderzoeker. Dit betekent dat je minder bezig bent met sturen en meer met ontdekken. Je helpt hen hun eigen redenen te vinden om te leren, door deze vijf technieken toe te passen:

1. Open vragen stellen: In plaats van te vragen “Waarom werk je niet harder?”, kun je vragen als: “Wat vind je leuk aan dit vak?” of “Hoe kijk je naar de lesstof?” Dit opent het gesprek en geeft leerlingen de ruimte om hun gedachten te verkennen. Dit is de eerste stap om hun intrinsieke motivatie aan te wakkeren.
   
2. Doorvragen: Zodra je een antwoord krijgt, is het belangrijk om verder te vragen. Stel vervolgvragen zoals: “Kun je daar wat meer over vertellen?” of “Wat betekent dat voor jou?” Hierdoor gaan leerlingen dieper nadenken en worden ze zich bewust van hun eigen ideeën en gevoelens over leren.
   
3. Reflectief luisteren: Luister aandachtig naar wat je leerlingen zeggen en herhaal in je eigen woorden wat je denkt te horen. Dit laat zien dat je hen echt begrijpt en moedigt hen aan om verder te praten. Bijvoorbeeld: “Dus als ik het goed begrijp, vind je rekenen lastig omdat het veel stappen heeft die je moet volgen, klopt dat?”
   
4. Bevestiging geven: Geef erkenning voor de inspanningen van je leerlingen, hoe klein ook. Dit bouwt zelfvertrouwen op en versterkt hun geloof in eigen kunnen (self-efficacy). Een simpele bevestiging als “Het is goed dat je je gedachten hierover deelt” kan al veel betekenen.
   
5. Samenvatten: Sluit het gesprek af door samen te vatten wat er is besproken. Dit helpt niet alleen om helderheid te scheppen, maar laat ook zien dat je hun mening waardeert. Bijvoorbeeld: “Wat we tot nu toe hebben besproken, is dat je moeite hebt met spelling, maar dat je wel graag beter wilt worden. Klopt dat?”

Deze technieken helpen om een vertrouwensband op te bouwen met je leerlingen en maken de weg vrij voor een gesprek waarin zij zelf ontdekken wat hen motiveert. Deze gesprekstechnieken kan je in 1-op-1 gesprekken toepassen, maar ook klassikaal.

Motiverende gespreksvoering in het onderwijs

Motiverende gespreksvoering is gebaseerd op het idee dat verandering komt van binnenuit, niet van buitenaf. Dit betekent dat het veel effectiever is om leerlingen hun eigen motivatie te laten ontdekken, dan om hen van buitenaf te motiveren met regels, deadlines of straf. Als je deze techniek toepast, verleg je de focus van ‘wat jij wilt’ naar ‘wat zij willen’. Je begeleidt hen in hun eigen proces, zonder de uitkomst te sturen.

Een voorbeeld van hoe dit in de praktijk werkt, is Mila, een collega-docent die onze Leerexpert-opleiding  volgde. Ze mailde me het volgende: “Na de opleiding ben ik met mijn groep in gesprek gegaan over plannen. Door open vragen te stellen en echt door te vragen, kwamen er geweldige ideeën naar boven. Het mooiste is dat ik ontdekte dat deze aanpak ook voor mij ontspanning brengt. “De leerlingen nemen nu meer verantwoordelijkheid en dat maakt mijn werk een stuk leuker!”

Net zoals Mila ontdekte, werkt deze aanpak in twee richtingen: je helpt je leerlingen om intrinsiek gemotiveerd te raken, maar je merkt zelf ook dat het lesgeven lichter en leuker wordt. Je hoeft niet meer continu oplossingen aan te dragen, omdat leerlingen zelf ontdekken waarom leren belangrijk is.

De eerste stap naar meer motivatie in je klas

Als je merkt dat je leerlingen niet gemotiveerd zijn, is het verleidelijk om harder te werken en hen met nieuwe, creatieve ideeën te proberen te inspireren. Maar soms is de oplossing simpeler dan dat. Het draait om luisteren, verbinden en het gesprek aangaan. Door nieuwsgierig te zijn en de juiste vragen te stellen, help je leerlingen hun eigen motivatie te vinden.

De motivatie van je leerlingen begint bij hoe jij met hen in gesprek gaat. Door je op te stellen als nieuwsgierige onderzoeker en gebruik te maken van de technieken van motiverende gespreksvoering, help je hen niet alleen beter te leren, maar creëer je ook een positieve dynamiek in de klas.

Als ze gemotiveerd zijn, wil je natuurlijk ook de juiste informatie kunnen delen over effectief leren. In mijn gratis Masterclass leg ik uit welke populaire leermethodes niet effectief zijn en wat je wél kunt doen om je leerlingen echt te helpen de stof beter leren en te onthouden. Ben jij erbij? Meld je nu aan.